Các nghệ nhân nuôi cu cườm lâu năm ai ai cũng mong muốn mình sở hữu được vài con mồi hay và thật sát bổi ... điều đó không phải ai cũng làm được ... cho nên mới có kẻ mua và người bán  Nguyên nghĩ rằng chuyện mua hay bán , trao đổi vật chất cũng là chuyện thường tình ở đời ... cũng vì lẽ đó mà có những nghệ nhân rất đam mê chim cu mà không có thời gian để đào tạo từ một con bổi lên thành con mồi ... nên chọn giải pháp mua mồi là thích hợp nhất . Nhưng mua ở đâu để khỏi bị lầm ... vì những người nuôi chim mồi bao giờ họ cũng cho rằng con mồi của họ nó rất hay và rất dữ ... còn giá thì ở trên trời ... Trong cuộc hành trình đi tìm mồi may bổi Nguyên đã đi nát các ngã đường từ Long An đến Tây Ninh ... đã gặp không biết bao nhiêu người , coi không biết bao nhiêu con mồi ... nhưng có chọn được đâu ... 

Rồi một ngày nọ cũng tình cờ mà Nguyên đã mua được con chim mồi chéo cánh ... nhưng từ khi mua đến giờ ... có đi bẫy được đâu ...  Vẫn biết rằng khi ta nuôi nấng và huấn luyện từ con bổi lên thành con mồi , luyện tập chúng qua từng ngày mới thú vị ... rồi cái cảm giác lo lo , mừng mừng khi nó bắt được con bổi đầu tiên , rồi con thứ hai , thứ ba ... cũng từ đó tài nghệ của nó ngày càng thăng tiến sau những chuyến ngao du sơn thủy ... cũng từ đó ta và nó đã có một sợi dây vô hình gắng kết ... ta cảm thấy yêu quý nó hơn , xem chúng như những đứa con cưng của mình vậy .... nhưng cũng có những người nuôi chim cu y như nuôi một đạo quân vậy 50 đến 60 con , chổ nào cũng là cu với cu ... số lượng thì khỏi chê nhưng chất lượng thì quá kém ... trong đạo quân ô hợp ấy chỉ vài ba con sau này là có triển vọng ... Ta chỉ cần nuôi một con dũng tướng là đủ ... không nên nuôi cả đội quân làm gì , tốn công , tốn lúa .... Cũng vì lẽ đó mà Nguyên quyết định viết bài này như một món quà mà Nguyên muốn trao tặng cho những ai có cùng đam mê và cùng sở thích như Nguyên .
+ Nguyên luôn luôn tâm niệm rằng : " Thà không nuôi chứ nuôi thì phải nên ... " cũng vì lẽ đó mà Nguyên rất khắc khe trong việc chọn lựa chim bổi , chỉ cần một điểm không vừa ý là ta loại ngay , mặc dù nó rất hay ở ngoài rừng ,nó " phải có dáng dấp của con mồi " mới được ... vì nó là mầm non , chồi xanh của tương lai .... khi thành tài phải là tướng mà thôi ... điều đó đâu phải ai ai cũng làm được . Cho nên Nguyên viết bài viết này để hướng dẫn cho những người mới vào nghề làm quen dần với " tác phong của một nghệ nhân thật thụ " ...
Dù là mồi cây hay mồi đất khi dính bổi ta hãy bình tĩnh và từ từ nhé đừng sợ nó sẩy ... nếu đính rồi mà sẩy mất thì đó là ý trời ... có nối tiếc nhưng xin đừng buồn ... hãy từ từ đi đến chổ con mồi và làm các thao tác như sau :
- Sang con mồi từ lụp qua lồng để, treo cẩn thận ( vì có những người khi bắt được con bổi hay quá cứ lo dí bắt cho kỳ được con bổi ... nhưng khi quay lại thì con chó đang tha con mồi , cái vụ này thì mấy anh đánh mồi đất đụng hoài ... ta hãy quan niệm rằng con bổi hay cở đó mà còn bị con mồi dụ cho sa vào lụp thì con bổi ấy có xá gì so với con mồi ) .
- Đừng lật đật cho vào túi rút mà ta hãy từ từ cầm hai chân con bổi bằng tay phải , để cho con bổi nằm trên lòng bàn tay trái ... ta bắt đầu quan sát vì lúc này con bổi vẫn con giữ nguyên bộ lông rừng , chưa bị rụng ... ta dễ quan sát hơn .
1. Coi đầu của nó tròn hay vuông , lông đầu xám trắng hay bình thường .
2.Mắt của nó to hay nhỏ , sâu hay lộ , tròng vàng lớn hay nhỏ , màu mắt : đỏ tươi hay đỏ thẩm , vàng nhạt hay vàng nghệ , trắng dã hay đen thui ...
3.Mỏ của nó dài hay ngắn , thẳng hay cong , to hay nhỏ , đen bóng hay đen ***** ...
4. Lổ mủi to hay nhỏ , dài hay tròn , cục gồ cao hay thấp ..
5.Chỉ dàm to hay nhuyễn , quá khóe hay chưa tới , thẳng hay cong ...
6.Cổ ngắn hay dài ( ta nên lưu ý điều này mấy anh có cổ ngắn , tròn đa phần gáy giọng trơn hay chiếc . Còn mấy anh cổ dài hay cổ lãi thường thì gáy giọng đôi hoặc ba ) ...
7.Cườm : khổ cườm to hay nhỏ , trắng nhiều hay đen nhiều , cườm lửa đóng cao hay thấp , sau đó ta xem nó thuộc loại cườm nào ... một dây , hai dây , ba dây hay bể nát ...
8.Có đuôi rùa hay không , có dị tật hay ẩn tướng nào hay không ...
9.Ức tròn hay dẹp , ức chiếc hai ức đôi , nở hay lép ( ức =ngực ) ...
10.Mình dài hay ngắn , nhìn dọc nó tròn hay vuông , to con hay nhỏ con ....
11.Quy me hay bìa tên , sổ hay ngang , 3 tần hay 4 tần , hai cánh có đều nhau không ( thường thì cánh bên trái lông quy sẽ mọc nhiều hơn cánh bên phải ) .
12.Phau trắng hay hồng , phèn hay xám ....
13.Chân cao hay thấp ( dài hay ngắn ) , mập hay ốm ...
14.Ngón chân dài hay ngắn ...
15.Móng chân dài hay ngắn , thẳng hay cong ...
16.Sau cùng là đuôi vót hay đuôi xòe lông đuôi nhiều hay ít ....
Nếu các bạn quan sát như Nguyên vừa trình bày ở trên và có nhận xét đúng ngay từ đầu thì Nguyên tin rằng các bạn sẽ không bao giờ bị lầm khi chọn bổi đem về nuôi ... Coi như Nguyên đã truyền đạt hết tâm huyết của mình vào diễn đàn này rồi ... còn lĩnh hội được hay không là nhờ vào căn cơ của mỗi người .... Qua đây Nguyên xin chúc cho toàn thể anh em trên diễn đàn luôn luôn gặt hái được nhiều thành công trong công việc cũng như trong lĩnh vực cù cú cu cu ... cù cụ , cù cụ ...thân . 

 CÂU CHUYỆN CỦA ĐÔI MẮT

Con chim cũng kỳ lạ thật , chẳng có con nào có tiếng gáy giống con nào , cũng thổ , cũng sấm , cũng đồng , cũng son .... nhưng Nguyên chưa bao giờ nghe hai con bổi nào gáy y như nhau , mặc dù cha với con cũng khác ... chúng chỉ hơi na ná với nhau mà thôi ... từ giọng gáy đến dáng hình , điệu bộ , ngay cả con mắt là phần ta dễ quan sát nhất nhưng cũng chẳng có con nào giống con nào . Cũng từ sự khác biệt đó mà ta đã phân định được sự hay , dở ở trong đó ... Người đời vẫn nói vui rằng " đôi mắt là cửa sổ tâm hồn " đúng vậy , khi ta vui , khi ta buồn , khi ta nóng giận ... tất cả đều thể hiện qua cái cửa sổ đó ...
2. Câu chuyện của đôi mắt nhé !
- Nguyên xin diễn giải về các loại mắt nhé :
+ Con mắt to và lộ : Loại này có tính nhác người , lì rừng khó thuần dưỡng , nuôi lâu lắm mới nổi ... nhưng không ai chọn loại mắt to và lộ để nuôi thành con mồi cả . Cho nên khi ta gặp con " mắt to - lộ " là loại ngay đở tốn lúa .
+ Con mắt nhỏ và sâu hay thụt vào trong : Loại này tốt nhất nên chọn nuôi . Cực kỳ gang dạ và bền bĩ , nó không sợ bất cứ con gì ... ( khi bẫy dính con bìm bịp rồi mà nó vẫn gù ) ... khi ta treo nó ở cây rậm hay cây thưa , rừng sâu hay rừng chồi nó vẫn gáy , té xe rớt lồng treo lên nó vẫn gáy ... nếu thấy nó là ta cho nhập hộ khẩu nhà mình ngay nhớ nghen ....
+ Con mắt không lộ và không sâu Nguyên gọi nó là trung bình thì tài năng của nó cũng từ chử trung bình đến khá mà thôi .... cái này tùy ai thích thì nuôi ...
+ Con mắt lé : Loại này nếu ta để ý sẽ gặp , nhưng có nhiều người chê vì cho rằng nó không đẹp ... loại mồi có mắt lé này tinh khôn vô cùng Nguyên dám bảo đảm rằng nếu ai sở hữu được con mắt lé thì khi mang nó vô rừng nó sẽ làm cho ta hài lòng về nó ( loại này lúc trước Nguyên cũng từng có một con . Nó chỉ bắt có 4 con bổi sau đó nó qua đời ....nó đã để lại cho Nguyên một niềm đau khôn tả và mãi mãi không thể quên được " con mắt lé " ... các bạn có biết không 4 con bổi đó sau này trở thành 4 con mồi , con nào cũng hay cả ... ).
+ Con mắt có khoen hay có quần : Loại này nuôi uổng công ta nên loại ngay .
- Còn màu mắt thì sao ? Màu mắt rất quan trọng vì nội lực của con mồi đều thể hiện qua màu mắt ấy ... một con mồi bị suy dinh dưỡng thì màu mắt thường là tái tái , khi ta nhìn sâu vào trong đôi mắt ấy không tìm thấy sự tiềm ẩn của sức mạnh bên trong ...
+ Con mắt trắng dã : loại mắt này không nên nuôi vì nó không biết bắt bổi ( mắt trắng + phau trắng ... thì hay cở nào cũng không bắt được bổi ) các bạn nên nhớ kỹ cho điều này .
+ Con mắt vàng nhạt : tạm , loại này nhác rừng . Ở nhà thì gáy gù không ai chịu nổi nhưng khi đem nó vào rừng thì nó cứ run run ... sợ như sợ ma vậy ... cái đồ khôn nhà dại chợ ... chỉ nuôi làm chim kiểng , chim khách mà thôi .
+ Con mắt vàng nghệ hay vàng đậm : loại mắt này nên chọn nuôi , nó không bao giờ sợ rừng , thậm chí vừa tới bìa rừng là nó đã nghe hơi rừng ... nếu lúc này ta dở áo lồng ra nhìn kỹ vào mắt nó sẽ thấy màu vàng ấy đậm hơn và có sát khí hơn ... ( mà hình như loài chim cũng biết nghe hơi thì phải , nó biết chổ nào có bổi và chổ nào không có bổi ... ) . Nói nhỏ nghen cái điều này là Nguyên quan sát thực tế từ con mồi của mình đó nghen ( đây là con bổi bị con mắt lé bắt được đó ... ) . không ai chỉ đâu nhé ....
+ Con mắt đỏ tươi : khi ta nhìn nó như hai giọt máu long lanh , loại mắt này có tính sát bổi cao nhất trong tất cả các màu mắt . Nhớ kỹ nghen nếu gặp là nuôi ngay chứ đừng ăn thịt nhé ... , từ khi nó bị mèo chụp đến giờ Nguyên chưa nhìn thấy được con thứ hai .
+ Con mắt đỏ thẩm y như con mồi của Quang DT : loại này bền bĩ và gan dạ vô cùng nên chọn nuôi .
3. Những điều cần chú ý :
-Ta nên chọn những con có tròng vàng lớn , càng lớn càng tốt , loại này không bao giờ bỏ bổi cả , có tính sát bổi rất cao . Nếu bạn không tin hãy cho hai con mồi kè lại gù đấu bạn sẽ thấy ngay khi nó gù tròng vàng cứ to dần , to dần , tròng đen thâu nhỏ , nhỏ dần ... nhỏ lại như cây kim vậy . Nếu gặp nên chọn mà nuôi .
- Con mắt hai bên không giống nhau , nhìn kỹ thấy kỳ kỳ ... chẳng hạn một bên tròng đen tròn còn một bên tròng đen bị méo . Ta gọi đó là " Lưỡng nhãn " . Lưỡng nhãn ắt kỳ tài . Nên chọn mà nuôi .
-Con mắt lé : lanh khôn , tinh quái nên chọn mà nuôi .
-Con mắt đen : chỉ có tròng đen không có tròng vàng cái này Nguyên chỉ nghe nói chứ chưa bao giờ thấy ...

 CÂU CHUYỆN CỦA CÁI MỎ VÀ CÁI LỔ MŨI

- Anh lổ mũi cho rằng : gáy lớn hay gáy nhỏ là nhờ vào cái lổ mũi của tôi ...
- Anh mỏ thì lại cho rằng : gáy to hay gáy nhỏ là nhờ vào cái họng của tôi ...
- Anh lổ mũi nói không đúng ... muốn gáy to tiếng thì phải nhờ đến hơi thổi qua lổ mũi của tôi phải mạnh và dài ....
- Anh mỏ lại nói rằng : nếu tôi không phát ra âm thanh thì liệu cái lổ mũi của anh có kêu được tiếng cù cú cu không ?
Cả hai anh mỏ và lổ mũi thi nhau tranh luận ... bất phân thắng bại .... bất chợt có một người đi ngang qua thấy bất bình đứng ra can thiệp .... sau khi nghe anh lổ mũi và anh mỏ trình bày đầu đuôi câu chuyện .... thì người khách lạ phán như sau :
- Cả hai anh mỏ và lổ mũi anh nào cũng nói đúng cả nhưng chỉ đúng có một phần thôi , muốn tiếng gáy to hay nhỏ đều nhờ vào hai anh cả nhưng hai anh phải phối hợp lại với nhau , hổ trợ cho nhau có biết chưa ? ... nghe sao không hiểu lắm anh mỏ nói ... người khách lạ nói tiếp :
Tỷ dụ như : anh mỏ khi phát ra âm , ra tiếng kêu ... nếu tiếng kêu ấy không nhờ anh lổ mũi phát ra ngoài hay đẩy ra ngoài ... liệu tiếng của anh có lớn được hay không ? hay là anh chỉ kêu rí rí trong cổ họng của anh mà thôi .... thử hỏi như vậy ai sẽ nghe được tiếng của anh kêu . ... còn anh lổ mũi thì sao ? nếu không nhờ anh mỏ phát âm liệu anh có kêu được không hay anh chỉ thở ra nghe xì xì ...... cho nên hai anh phải hổ trợ và giúp đở lẫn nhau .... để những người mê tiếng gáy của các anh như tôi đây có để mà thưởng thức chứ ..... hai anh mỏ và lổ mũi cúm núm dạ dạ ... thế là từ đó tiếng chim lại cất lên như ngày hôm nay ..... À ! rãnh rỗi Nguyên đặt chuyện nói cho vui .... anh em đừng cười Nguyên nghen !
Tiếp theo câu chuyện của cái mỏ nhé !
Mỏ chim cu có rất nhiều loại ta nên chọn loại mỏ nào đây ? để xem xem nhé ...
1. Mỏ nhỏ và mỏng : tức là cái cuốn mỏ thì vừa phải nhưng sau đó nhỏ dần , nhỏ dần hay thon dần ra đến chóp mỏ , càng vót càng tốt ... loại này có người gọi là mỏ sẻ hay mỏ đinh .
- Loại chim có mỏ nhỏ như trên thường rất được nghệ nhân chọn nuôi vì :
+ Gáy trận rất nhặt hay có vùng gọi là gáy gọi rất nhặt ..... điều này làm cho bổi mau bay về ...
+ Thúc dồn và gù dồn .... làm cho con bổi nôn ... mau đá , mau bắt bổi ....
+ Rất nhẹm xào , treo lên là gáy liền và gáy đủ bài bản ....
Cũng chính vì những ưu điểm đó mà được các nghệ nhân chọn làm...." ưu tiên số một " ....
2. Mỏ trung bình không to cũng không nhỏ thì tùy vào từng con .... ai thích thì nuôi ...
3. Mỏ rất to : đa phần gáy gù đều chậm nên ít người chọn nuôi .
4 . Mỏ ngắn : rất mau mồm mau miệng .... nhưng về chiều khi bổi gù siết thì mồi thường bị hụt hơi .... đa phần những anh có mỏ ngắn là kèm rất át ... nhưng gù thì có hạn .... đặng này thất kia ...
5. Mỏ dài : dài hơn bình thường những anh này rất bền bĩ .... gáy hoài không biết chán , gáy từ sáng đến tối ....
6. Mỏ quéo : chẳng những dài mà còn cong xuống , nếu ta không cắt thì không ăn được ... những con mồi có mỏ quéo đa phần rất hay ... nên chọn mà nuôi ...
7. Mỏ cong : Nếu mỏ cong mà nhỏ thì hay vô địch nhưng nếu mỏ cong mà to là đồ vô dụng ... nhớ nghen !
Các bạn nên nhớ cho một điều : một con chim cu được đánh giá là hay thì phải kết hợp rất nhiều điểm lại chứ có cái mỏ tốt mà cườm lưa thưa vài ba hạt .... liệu nó có hay được không ?

CHỮ DUYÊN

Có lẽ trên cõi đời này người với người gặp nhau cũng từ một chữ duyên .... có duyên chúng ta mới gặp nhau và trò chuyện cùng nhau được ... cũng vì lẽ đó mà người xưa mới nói :
" Hữu duyên thiên lý năng tương ngộ
Vô duyên đối diện bất tương phùng " là vậy ...
Cũng chính chữ duyên mà Nguyên đã đến với cái thú vui dân dã , tao nhã và cũng vô cùng thanh cao ... khi ta tìm hiểu sâu hơn mới hiểu được cái hay cái đẹp mà ông cha ta đã dầy công suy ngẫm .... nghệ thuật pha lẫn cảm xúc ... hồi hộp , lo sợ , nín thở , vui mừng ... cũng có khi thất vọng .... và cũng từ chữ duyên ấy đã gắng kết Nguyên cùng với tất cả anh em trên diễn đàn , trên khắp mọi miền tổ quốc ... chỉ có bốn chữ cù cú cu cu ... đã đưa chúng ta xích lại gần nhau hơn ....
Nguyên vẫn biết rằng trên diễn đàn này sẽ có rất nhiều anh em không tin vào những gì Nguyên viết ... nhưng Nguyên chỉ khuyên các bạn một câu : hãy chơi hết mình và hãy chiêm nghiệm đi ... rồi một ngày nọ các bạn sẽ nhận ra được điều ấy .
Chẳng hạn : Có một con bổi bay , đáp vào một cành cây " cong , đong đưa " Nguyên có thể đoán đó là con bổi trống hay con bổi mái .... " Sạo ớn luôn " .... nhưng các bạn hãy kiểm nghiệm thực tế nhé !
- Khi con bổi đáp , đậu vào một cành cây " cong , đong đưa " có đọ nhúng thì con chim trống bao giờ cũng nhịp cái đuôi lên xuống từ một đến hai lần ... sau đó mới lấy thăng bằng được . Còn con mái khi đậu vào cành cây thì cái đuôi cũng nhịp lên xuống như con chim trống nhưng số lần nhịp của nó nhiều hơn từ bốn năm lần trở lên sau đó mới lấy thăng bằng được ... nhớ mang theo ống nhòm mà quan sát nhé .
- Tại sao khi nhìn vào con bổi ... có người nói con bổi này 6 tháng đến một năm là nổi ... còn có con vài ba năm mới nổi .... làm sao biết được điều đó ... có người sẽ không tin .... hãy nghe Nguyên nói nhé :
Khi nhìn con bổi mau nỏi hay lâu nổi ta nhìn vào đặc điểm nào ?
1 . Nhìn vào bộ cườm ... ta hãy để ý con nào có bộ cườm trắng sát , hạt cườm đều và khít thì con đó nuôi mau nổi ....
2. Nhìn vào cục cức của nó ... cái này anh em đừng cười nghen ... cục cức cũng nói lên được chuyện đó ... ta quan sát kỹ cục cức đó to hay nhỏ , độ xoắn của nó nhiều hay ít ... sau đó mới đánh giá :
- Cục cức to cộng với độ xoắn ít .... thì con này nuôi mau nổi
- Cục cức nhỏ cộng với độ xoắn nhiều thì anh này nuôi lâu nổi ...
Tại sao vậy ? Cái cục cức và độ xoắn của nó có liên quan đến khoan ruột của con bổi . Con nào có khoan ruột ít nuôi sẽ mau nổi .... thể hiện qua cục ấy .... còn con nào khoan ruột kín hay khoan ruột nhiều ... sẽ thể hiện qua cục ấy .... theo các bạn có nên tin vào điều đó hay không !